CİSED, bireylerin cinsel yönelimleri, cinsel kimlikleri, toplumsal cinsiyet ifadeleri ve bedensel farklılıklarının, temel insan hakları arasında yer aldığını ve korunması gerektiğini, bu konudaki her türlü şiddet, taciz, ayrımcılık, dışlama, damgalamanın insan hakları ihlali olduğunu savunur. Bu bağlamda CİSED, DÜNYA CİNSEL SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WAS) tarafından yayınlanan Cinsel Haklar Bildirgesi’ni kabul eder.
WAS - CİNSEL HAKLAR BİLDİRGESİ
Dünya Cinsel Sağlık Örgütü (WAS), aşağıdaki cinsel hakları, ulaşılması mümkün olan en üst düzeyde sağlıklı cinselliğin yaşanabilmesine esas olan cinsel haklar olarak KABUL, BEYAN ve TEYİT edilmiştir.
Cinsel haklar, uluslararası ve bölgesel insan hakları belgeleri, ulusal anayasalar ve kanunlar, insan hakları standartları ve ilkeleri tarafından da kabul edilen Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi’ndeki insan haklarına ve bunlara ilişkin bilimsel bilgilere dayanır.
Hayat boyunca cinsellik, insan olmanın temel bir özelliğidir. Cinsellik, seks, cinsel kimlikler ve roller, cinsel yönelim, erotizm, cinsel haz, cinsel yakınlaşma ve üremeyi kapsar. Cinsellik, düşünceler, fanteziler, arzular, inançlarda, tutumlar, değer yargıları, davranışlar, deneyimler, roller ve ilişkiler dâhilinde deneyimlenir ya da ifade edilir. Cinsellik tüm bu boyutları içerebileceği gibi, bunların tamamı her zaman deneyimlenmez ya da ifade edilmez. Cinsellik, biyolojik, psikolojik, sosyal, ekonomik, politik, kültürel, yasal, tarihsel, dinsel ve ruhsal etmenlerin arasındaki etkileşiminden etkilenir.
Cinsellik, haz ve sağlık kaynağıdır; bireyin kendini gerçekleştirmesine ve tatminine katkı sağlar.
Cinsel sağlık, cinsellikle ilişkili olarak fizyolojik, psikolojik, duygusal, zihinsel ve sosyal açıdan sağlıklı olma durumudur; yalnızca hastalık, işlev bozukluğu ya da yetersizlik olmaması anlamına gelmez. Cinsel sağlık, cinselliğe ve cinsel ilişkilere olumlu ve saygılı bir yaklaşımın yanı sıra, baskı, ayrımcılık ve şiddet olmadan, haz alınan ve güvenli cinsel deneyimler yaşama imkânına sahip olmayı gerektirir.
Cinsel sağlık, geniş kapsamlı bir cinsellik anlayışı olmadan, tanımlanamaz, anlaşılamaz ve işlevsel hale getirilemez.
Cinsel sağlığın kazanılması ve korunması için tüm bireylerin cinsel haklarının, korunması, karşılanması ve bu haklarına saygı duyulması gereklidir.
Cinsel haklar, tüm insanların sahip olduğu özgürlük, saygınlık ve eşitliğe dayanır ve bu hakların zarar görmesi için korunması gerektiği taahhüdünü içerir.
Tüm insan haklarının korunması ve savunulması için ayrımcılık olmadan eşitlik esastır; bu da, ırk, etnik köken, renk, cinsiyet, dil, din, politik vb açıdan farklı görüşler, milli ya da sosyal köken, mal varlığı, doğum, bedensel engel, yaş, uyruk, medeni ve ailevi durum, cinsel yönelim ve cinsel kimlik, sağlık durumu, ikamet, ekonomik ve sosyal konuma dayanılarak yapılacak ayrımcılık, dışlama ve kısıtlamanın önlenmesini gerektirir.
Bireylerin cinsel yönelimleri, cinsel kimlikleri, cinsel kimliklerini ifadeleri ve bedensel farklılıklarının, insan hakları kapsamında korunması gereklidir.
Her türden şiddet, taciz, ayrımcılık, dışlama ve damgalama insan hakları ihlalidir; sonuçları bireylerin, ailelerin ve toplulukların sağlığını olumsuz etkiler.
İnsan haklarının korunması, yerine getirilmesi ve bu haklara saygı duyulması yükümlülükleri, tüm cinsel hak ve özgürlükler için de geçerlidir.
Cinsel haklar, her bireyin, diğer bireylerin haklarına saygı göstererek, cinselliği yaşama, ifade etme ve cinsel sağlıktan haz alma hakkını korur.
CİNSEL HAKLAR, CİNSELLİKLE İLGİLİ OLAN İNSAN HAKLARIDIR
- Ayrımcılık olmadan eşitlik hakkı
Irk, köken, renk, cinsiyet, dil, din, siyasi vb açısından farklı görüşler, milli ya da sosyal köken, ikamet, mal varlığı, doğum, bedensel engel, yaş, uyruk, evlilik ve aile durumu, cinsel yönelim, cinsel kimlik ve cinsel kimliğin ifadesi, sağlık durumu, ekonomik ve sosyal konum ve diğer durumlar gibi hiçbir ayrım yapılmaksızın tüm insanlar bu bildirgede yer alan cinsel haklardan yararlanma hakkına sahiptir. - Bireyin yaşama, özgürlük ve güvenlik hakkı
Herkes yaşama, özgürlük ve güvenlik hakkına sahiptir. Bu haklar, cinsellikle açısından keyfi olarak tehdit edilemez, kısıtlanamaz ya da insanlar bu haklardan mahrum edilemez. Cinsel yönelim, karşılıklı rızayla yapılan cinsel davranışlar ve uygulamalar, cinsel kimlik ve ifade ya da cinsellik ve üreme sağlığıyla ilgili hizmet sağlama ve alma bu haklara dâhildir. - Özerklik ve bedensel bütünlük hakkı
Herkes kendi bedeni, bedensel bütünlüğü ve cinselliğiyle ilgili konulara özgür olarak karar verme ve bunları kontrol etme hakkına sahiptir ve başkalarının haklarını gözeterek cinsel davranışların, uygulamaların, partnerlerin ve ilişkilerin seçimi de buna dâhildir. Cinsellikle ilgili her türden test, müdahale, tedavi, ameliyat ya da araştırma öncesinde birey bilgilendirilerek hür iradesiyle onayının alınması gereklidir. - İşkence, vahşi, insanlık dışı ya da aşağılayıcı davranış ve cezalandırmalara maruz bırakılmama hakkı
Hiç kimseye işkence ve vahşi, insanlık dışı ve aşağılayıcı davranışlarda bulunulamaz; bireyin bedenine ve bütünlüğüne zarar verecek uygulamalar, zorla ve baskıyla kısırlaştırma, doğum kontrolü ya da kürtaj da buna dâhildir. Bireyin cinsiyetine, cinsel kimliğine, cinsel eğilimine, cinsel ifadesine, bedensel farklılıklarına dayanarak hiç kimseye işkence yapılamaz, vahşi ve insanlık dışı davranışta bulunulamaz. - Her türden şiddet ve baskıya maruz bırakılmama hakkı
Hiç kimse cinsellikle ilgili ya da cinsel içerikli şiddet ve baskıya maruz bırakılamaz; tecavüz, cinsel istismar, cinsel taciz, cinsel zorbalık, cinsel sömürü ve kölelik, cinsel sömürü amaçlı insan ticareti, bekâret testi ve algılanan ya da gerçekte var olan cinsel uygulamalar, cinsel yönelimler, cinsel kimlik ve cinsel tercih ve bedensel farklılıklar nedeniyle şiddet uygulama vb gibi cinsellikle ilgili her türden şiddet ve baskı buna dâhildir. - Mahremiyet hakkı
Herkesin, cinsellik, cinsel hayat ve kendi bedeni, gönüllü cinsel ilişkileri ve davranışları konusundaki seçimlerine keyfi olarak müdahale edilmemesi ve mahremiyet hakkı vardır; cinsellikle ilgili özel bilgilerin ifşasını kontrol etme hakkı da buna dâhildir. - Haz alınan, güvenli cinsel deneyimler yaşama imkânına sahip olarak, cinsel sağlık da dâhil ulaşılması mümkün olan en üst düzeyde sağlıklı olma hakkı
Herkes haz alınan ve güvenli cinsel deneyimler yaşama imkânına sahip olarak, cinsel sağlık da dâhil ulaşılması mümkün olan en üst düzeyde sağlıklı olma hakkına sahiptir. Bu hak, kaliteli sağlık hizmetinin sağlanmasını, erişilebilirliğini ve kabul görmesini ve cinsel sağlık da dâhil olmak üzere, her türlü sağlık durumunu etkileyen koşullara sahip olunmasını ve ulaşılabilmesini gerektirir. - Bilimsel gelişmelerden ve uygulandıkları alanlarından yararlanma hakkı
Herkes bilimsel gelişmelerin sonuçlarından ve uygulandıkları alanlardan yararlanma hakkına sahiptir. - Bilgilenme hakkı
Herkes cinsellikle ilgili doğrulanmış ve kanıtlanmış, anlaşılabilir bilimsel bilgilere ulaşabilme hakkına sahiptir. Bilimsel bilgiler keyfi olarak sansürlenmemeli, gizlenmemeli ya da kasten yanlış verilmemelidir. - Eğitim hakkı ve geniş kapsamlı cinsel eğitim hakkı
Herkes eğitim ve cinsel eğitim konusunda geniş kapsamlı bilgilendirilme hakkına sahiptir. Kapsamlı cinsel eğitim, bilimsel olarak doğru ve kanıtlanmış, kültürle tutarlı ve yaş, insan hakları ve cinsel kimlik eşitliğine uygun olarak cinselliğe ve haz dolu bir cinsel yaşantıya pozitif bir yaklaşım içermelidir. - Eşitlik, özgür irade ve rızaya dayalı olarak evlilik ve benzeri türden ilişkileri kurma, sürdürme ve sonlandırma hakkı
Herkes özgür irade ve rızasıyla evlenip, evlenmeme ve birliktelik, ortaklık vb ilişkiler kurup kurmama konusunda seçim yapma hakkına sahiptir. Herkes evlilik, birlikte yaşama, ortaklık vb ilişkileri kurar, sürdürür ya da sonlandırırken, hiçbir ayrımcılığa ve dışlanmaya maruz kalmadan, eşit haklara sahiptir. Bu ilişkilerin türünden bağımsız olarak, sosyal refah ve başka kazanımlardan eşit şekilde yararlanma hakkı da buna dâhildir. - Çocuk sahibi olup olmamaya, çocuk sayısına ve çocukların aralarındaki süreye karar verme ve bu konuda gerekli bilgi ve imkâna sahip olma hakkı
Herkes çocuk sahibi olup, olmama, çocuk sayısı ve çocukların aralarındaki süreye karar verme hakkına sahiptir. Bu hakkın kullanması sağlığı ve refahı etkileyen tüm koşullara ulaşabilmeyi gerektirir; hamilelik, doğum kontrolü, doğurganlık, gebelik sonlandırma ya da kürtaj ve evlat edinme, üreme vb ile ilgili kurumlar bu kapsam içindedir. - Özgür düşünce, fikir ve ifade hakkı
Herkes cinsellikle ilgili özgür düşünce, fikir ve ifade hakkına sahiptir. Herkes başkalarının haklarına saygı göstererek kendi cinselliğini, görüntü, iletişim, davranış vb yoluyla ifade etme hakkına sahiptir. - Barışçıl amaçlı dernek ve topluluk kurma özgürlüğü hakkı
Herkes barışçıl amaçlı olarak organize olma, dernek kurma, topluluk oluşturma, toplantı ve gösteri düzenleme, protesto ve savunma yapma hakkına sahiptir; buna cinsellik, cinsel sağlık ve cinsel haklarla ilgili olanlar da dâhildir. - Kamusal alanda ve siyasi hayatta yer alma hakkı
Herkes sivil, ekonomik, sosyal, kültürel, politik, yerel, ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeylerde insan hayatına olumlu katkı sağlayabilecek bir çevre, topluluk ya da ortama aktif, özgür ve tutarlı bir şekilde katılma hakkına sahiptir. Özellikle de herkes cinsellik ve cinsel sağlık dâhil olmak üzere, kendi refahını belirleyecek politikaların geliştirilmesi ve uygulanmasında bizzat yer alma hakkına sahiptir. - Adalet, düzeltme ve tazmin hakkı
Herkes cinsel haklarının ihlali durumunda adalet, düzeltme ve tazmin hakkına sahiptir. Bu hak; etkili, yeterli, erişilebilir ve uygun eğitsel, yasal, yargısal ve diğer araçları gerektirir. İhlalin tazmini, zararın giderilmesi ve ödenmesi, rehabilitasyon, kefaret, tekrarının olmaması garantisini içerir.